اگر شخصی خانه‌ای را رهن داده ولی مالک نباشد چه باید کرد

طبق قوانین ایران، اگر شخصی خانه‌ای را رهن دهد در حالی که مالک آن نباشد، عمل او غیرقانونی و مصداق معامله فضولی است. معامله فضولی به این معناست که شخصی بدون داشتن نمایندگی یا وکالت از مالک، در مال او تصرف کند یا معامله انجام دهد.

در اینجا چند حالت و اقدام قانونی که می‌توان انجام داد وجود دارد:

1. اثبات عدم مالکیت:
* اقدام از سوی مستأجر (کسی که خانه را رهن کرده): مستأجر باید با ارائه مدارک و شواهد، ثابت کند که فرد رهن‌دهنده مالک قانونی خانه نبوده است. این مدارک می‌تواند شامل استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک، بررسی سند مالکیت اصلی ملک، و یا شهادت شهود باشد.
* اقدام از سوی مالک اصلی: مالک اصلی نیز می‌تواند با ارائه سند مالکیت خود و طرح دعوی در دادگاه، عدم مالکیت فرد رهن‌دهنده را ثابت کند.

2. ابطال قرارداد رهن:
* توسط مالک اصلی: پس از اثبات عدم مالکیت فرد رهن‌دهنده، مالک اصلی می‌تواند از دادگاه تقاضای ابطال قرارداد رهن را بکند. در صورت ابطال قرارداد، رابطه استیجاری بین مستأجر و رهن‌دهنده از بین می‌رود.
* توسط مستأجر (در صورت اطلاع از عدم مالکیت): اگر مستأجر پس از عقد قرارداد رهن متوجه شود که رهن‌دهنده مالک نبوده، می‌تواند با ارائه مدارک، از دادگاه تقاضای ابطال قرارداد را بکند.

3. وضعیت پول رهن (ودیعه):
* مطالبه از رهن‌دهنده: پس از ابطال قرارداد رهن، مستأجر حق دارد مبلغ ودیعه (پول رهن) را از فرد رهن‌دهنده مطالبه کند. اگر رهن‌دهنده از استرداد مبلغ خودداری کند، مستأجر می‌تواند از طریق مراجع قانونی (دادگاه) اقدام به طرح دعوی نماید.

4. اجازه مالک اصلی (تنفیذ معامله):
* در یک حالت، مالک اصلی می‌تواند معامله فضولی (رهن دادن توسط غیر مالک) را تنفیذ کند. یعنی با اعلام رضایت و قبول معامله، آن را معتبر سازد. در این صورت، قرارداد رهن به قوت خود باقی می‌ماند و رابطه استیجاری بین مستأجر و مالک اصلی برقرار می‌شود. البته، تنفیذ معامله منوط به اراده و رضایت مالک اصلی است.

5. اقدام کیفری:
* اگر ثابت شود که فرد رهن‌دهنده با علم به اینکه مالک نیست، اقدام به رهن دادن ملک کرده و قصد فریب مستأجر را داشته، عمل او می‌تواند مصداق جرم کلاهبرداری باشد. در این صورت، مستأجر می‌تواند علاوه بر طرح دعوی حقوقی برای استرداد ودیعه، از طریق مراجع قضایی (دادسرای عمومی و انقلاب) اقدام به طرح شکایت کیفری علیه رهن‌دهنده نماید.

نکات مهم:

* تحقیق قبل از عقد قرارداد: پیش از عقد قرارداد رهن، مستأجر باید با دقت و از طریق مراجع معتبر (مانند اداره ثبت اسناد و املاک) از مالکیت فرد رهن‌دهنده اطمینان حاصل کند.
* تنظیم قرارداد رسمی: قرارداد رهن باید به صورت رسمی و با حضور شهود تنظیم شود تا در صورت بروز اختلاف، مدرک معتبری برای اثبات حق وجود داشته باشد.
برای دریافت مشاوره حقوقی یا اخذ وکیل جهت پرونده حقوقی می توانید از لیست وکیل ها و موسسات حقوقی معرفی شده در سایت هزار وکیل به نشانی https://www.hezarvakil.ir استفاده نمایید. سایت هزار وکیل یک سایت جهت معرفی و ثبت آگهی وکیل ها و موسسات حقوقی می باشد