در صورت فروش مال با شرط فاسد معامله باطل است

در قانون مدنی ایران، بیع شرط (فروش با شرط) به خودی خود باطل نیست، اما اگر شرایطی وجود داشته باشد که باعث بطلان معامله شود، آنگاه بیع شرط هم باطل خواهد شد. به طور کلی، بطلان معامله به دلیل شرایط فاسد، موضوع ماده 232 قانون مدنی است. این ماده بیان می‌کند:

ماده 232 قانون مدنی:

"شروط مفصله ذیل باطل است ولی مفسد عقد نیست:

1. شرطی که انجام آن غیر مقدور باشد.
2. شرطی که نفع و فایده در آن نباشد.
3. شرطی که نامشروع باشد."

بنابراین، برای پاسخ به سوال شما باید به چند نکته توجه کرد:

1. نوع شرط فاسد: اگر شرطی که در عقد بیع شرط گذاشته شده، یکی از شرایط مذکور در ماده 232 قانون مدنی باشد (غیر مقدور، بی‌فایده، یا نامشروع)، خود شرط باطل است، اما عقد اصلی (بیع) باطل نیست. به عبارت دیگر، معامله صحیح است و فقط شرط باطل کان لم یکن تلقی می‌شود.
2. شرط خلاف مقتضای عقد: اگر شرطی گذاشته شود که خلاف مقتضای ذات عقد بیع باشد، به عنوان مثال، شرط شود که خریدار حق مالکیت نداشته باشد، در این صورت هم شرط و هم عقد باطل است. زیرا چنین شرطی، اساساً با ماهیت معامله (انتقال مالکیت) در تعارض است.
3. تاثیر شرط فاسد بر عقد: ماده 233 قانون مدنی بیان می‌کند که:

"شروط باطله‌ای که مفسد عقد است، عبارت است از:

* شرط خلاف مقتضای عقد
* شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود."

بنابراین، اگر شرط فاسد (مانند شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود) وجود داشته باشد، در این صورت هم شرط و هم عقد باطل است.

خلاصه:

* شرط فاسدِ مندرج در ماده 232: فقط خود شرط باطل است و عقد صحیح است.
* شرط فاسدِ خلاف مقتضای عقد: هم شرط و هم عقد باطل است.
* شرط مجهولی که موجب جهل به عوضین شود: هم شرط و هم عقد باطل است.

مثال:

* شرط فاسدِ غیرمفسد: فرض کنید در بیع شرط، شرط شود که فروشنده بعد از یک سال، یک میلیون دلار به خریدار بدهد تا مال را پس بگیرد. این شرط غیرمقدور است (مگر اینکه فروشنده واقعاً یک میلیون دلار داشته باشد). در این حالت، شرط باطل است، اما بیع شرط صحیح است و فروشنده می‌تواند با پرداخت ثمن معامله (و نه یک میلیون دلار) مال را پس بگیرد.
* شرط فاسدِ مفسد: فرض کنید در بیع شرط، شرط شود که خریدار اصلاً حق مالکیت نداشته باشد. این شرط خلاف مقتضای عقد است و هم شرط و هم بیع شرط باطل است.

بنابراین، برای تشخیص اینکه آیا فروش مال با شرط فاسد باعث بطلان معامله می‌شود یا خیر، باید نوع شرط فاسد را بررسی کرد و دید که آیا شرط با ماهیت عقد در تعارض است یا موجب جهل به عوضین می‌شود یا خیر. در صورت وجود این شرایط، معامله باطل خواهد بود.
برای دریافت مشاوره حقوقی یا اخذ وکیل جهت پرونده حقوقی می توانید از لیست وکیل ها و موسسات حقوقی معرفی شده در سایت هزار وکیل به نشانی https://www.hezarvakil.ir استفاده نمایید. سایت هزار وکیل یک سایت جهت معرفی و ثبت آگهی وکیل ها و موسسات حقوقی می باشد