آیین دادرسی کیفری چیست

**آیین دادرسی کیفری** مجموعۀ قوانین و مقرراتی است که شیوۀ **رسیدگی به جرائم**، **کشف جرم**، **تحقیقات مقدماتی**، **محاکمۀ متهمان** و **اجرای احکام کیفری** را تنظیم می‌کند. این قانون تضمین می‌کند که فرآیند رسیدگی به جرائم به صورت **منصفانه**، **مطابق اصول قانونی** و **با رعایت حقوق متهم** انجام شود.

---

### **اهداف آیین دادرسی کیفری**
1. **کشف حقیقت** و تعیین مجرم واقعی
2. **حمایت از جامعه** در برابر جرائم
3. **رعایت حقوق متهم** (اصل برائت، حق دفاع، منع شکنجه)
4. **جبران خسارت شاکی** (در صورت نیاز)

---

### **مهم‌ترین مباحث آیین دادرسی کیفری**

#### **۱. مراحل رسیدگی کیفری**
1. **شکایت و اعلام جرم** (توسط شاکی یا مقامات قضایی)
2. **تحقیقات مقدماتی** (توسط پلیس و دادسرا)
3. **صدور قرار مجرمیت یا منع تعقیب**
4. **محاکمه در دادگاه کیفری**
5. **صدور حکم** (محکومیت یا تبرئه)
6. **اجرای حکم** (حبس، جزای نقدی، شلاق و...)

#### **۲. نهادهای دخیل در دادرسی کیفری**
- **پلیس** (کشف جرم و جمع‌آوری مدارک)
- **دادسرا** (تحقیقات توسط بازپرس و دادستان)
- **دادگاه‌های کیفری** (صلاحیت‌دار بر اساس نوع جرم)
- **زندان‌ها** (اجرای احکام)

#### **۳. حقوق متهم**
- **حق سکوت** (عدم اجبار به اقرار)
- **حق داشتن وکیل** (حتی در مرحلۀ تحقیقات)
- **حق اعتراض به قرارها و آراء** (تجدیدنظر، فرجام)
- **منع بازداشت موقت غیرقانونی**

#### **۴. ادلۀ اثبات جرم**
- **اقرار** (در شرایط قانونی)
- **شهادت** (با شرایط خاص تعداد شهود)
- **مدارک علمی** (نظیر آزمایش DNA، گزارش کارشناسی)
- **اسناد و مدارک** (فیلم، ایمیل، سوابق بانکی)

#### **۵. انواع جرائم بر اساس شدت**
- **جرائم تعزیری** (مانند کلاهبرداری، ضرب و جرح)
- **جرائم حدی** (مانند سرقت مستوجب حد، زنا)
- **جرائم قابل گذشت** (مانند توهین ساده)
- **جرائم غیرقابل گذشت** (مانند قتل عمد)

---

### **تفاوت آیین دادرسی کیفری با مدنی**
| **موضوع** | **آیین دادرسی کیفری** | **آیین دادرسی مدنی** |
|-----------------|-------------------------------------|------------------------------------|
| **هدف** | مجازات مجرم و حفظ نظم عمومی | حل اختلافات مالی/حقوقی بین افراد |
| **طرفین** | شاکی (جامعه/شخص) **vs** متهم | خواهان **vs** خوانده |
| **هزینه** | معمولاً رایگان | نیاز به پرداخت هزینه دادرسی |
| **نتیجه** | مجازات (حبس، جزای نقدی) | الزام به پرداخت یا انجام تعهد |

---

### **منابع قانونی آیین دادرسی کیفری در ایران**
- **قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲** (با اصلاحات بعدی)
- **قانون مجازات اسلامی** (تعیین جرائم و مجازات‌ها)
- **قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب**

---

### **نمونۀ یک فرآیند کیفری**
1. **شکایت شاکی** از سرقت به پلیس.
2. **تحقیقات پلیس** (جمع‌آوری مدارک، دستگیری متهم).
3. **تحقیقات دادسرا** (استماع شهادت، بررسی ادله).
4. **صدور کیفرخواست** توسط دادستان.
5. **محاکمه در دادگاه کیفری**.
6. **صدور حکم** (مثلاً ۲ سال حبس).
7. **اجرای حکم** توسط نیروی انتظامی.