در صورت عدم رعایت تعهدات قرارداد خسارت چگونه محاسبه می‌شود

در قوانین ایران، نحوه محاسبه خسارت در صورت عدم ایفای تعهدات قرارداد، بسته به نوع تعهد، شرایط قرارداد و اراده طرفین متفاوت است. به طور کلی، مبنای محاسبه خسارت، جبران ضرر و زیان وارده به طرف متضرر است، به نحوی که او را در موقعیتی قرار دهد که اگر تعهد به درستی انجام شده بود، در آن قرار می‌گرفت.

در اینجا به برخی از روش‌های کلی و نکات مهم در این زمینه اشاره می‌کنیم:

1. خسارت مقطوع (وجه التزام):

* در بسیاری از قراردادها، طرفین مبلغی را به عنوان وجه التزام یا خسارت مقطوع تعیین می‌کنند. این مبلغ، خسارتی است که در صورت عدم ایفای تعهد، متعهد باید به طرف مقابل پرداخت کند.
* وجه التزام معمولاً به صورت مبلغ ثابت یا درصدی از ارزش قرارداد تعیین می‌شود.
* مزیت: تعیین وجه التزام، از بروز اختلافات بعدی بر سر میزان خسارت جلوگیری می‌کند و فرآیند مطالبه خسارت را تسهیل می‌کند.
* نکته: دادگاه می‌تواند وجه التزام را کاهش دهد اگر اثبات شود که مبلغ آن با خسارت واقعی وارده تناسب ندارد و بسیار گزاف است. (ماده 230 قانون مدنی)

2. خسارت قراردادی:

* اگر در قرارداد، نحوه محاسبه خسارت مشخص نشده باشد، طرف متضرر باید میزان خسارت واقعی خود را اثبات کند.
* این خسارت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
* خسارت مستقیم: زیان‌های مالی مستقیمی که به دلیل عدم ایفای تعهد به طرف مقابل وارد شده است. (مثلاً هزینه تعمیر کالای معیوب، ضرر ناشی از عدم تحویل به موقع کالا)
* خسارت غیرمستقیم (منافع تفویت شده): سودی که طرف مقابل در صورت انجام تعهد می‌توانست به دست آورد، اما به دلیل عدم ایفای تعهد از آن محروم شده است. (مثلاً سود حاصل از فروش کالایی که به موقع تحویل داده نشده)
* نکته: اثبات خسارت غیرمستقیم دشوارتر از خسارت مستقیم است و نیاز به ارائه مستندات و شواهد کافی دارد.

3. خسارت قانونی:

* در برخی موارد، قانون به طور خاص، خسارت ناشی از عدم ایفای تعهد را تعیین کرده است.
* مثال: تاخیر در پرداخت دین (وجه نقد). در این صورت، طبق قانون، متعهد باید علاوه بر اصل دین، خسارت تاخیر تادیه را نیز پرداخت کند. نرخ این خسارت توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود.

4. عوامل موثر در محاسبه خسارت:

* نوع تعهد: تعهد می‌تواند انجام کار، پرداخت وجه، تحویل کالا و غیره باشد. نوع تعهد در نحوه محاسبه خسارت موثر است.
* شرایط قرارداد: شرایط خاص قرارداد (مانند فورس ماژور) می‌توانند در مسئولیت متعهد و میزان خسارت تاثیرگذار باشند.
* عرف تجاری: در برخی موارد، عرف تجاری حاکم بر یک صنعت خاص، می‌تواند در تعیین میزان خسارت مورد استناد قرار گیرد.
* تقصیر طرفین: اگر هر دو طرف قرارداد در بروز خسارت مقصر باشند، میزان مسئولیت هر یک تعیین و خسارت بر اساس آن تقسیم می‌شود. (ماده 526 قانون آیین دادرسی مدنی)

مراحل مطالبه خسارت:

1. اظهارنامه: ابتدا، طرف متضرر باید از طریق اظهارنامه رسمی،
برای دریافت مشاوره حقوقی یا اخذ وکیل جهت پرونده حقوقی می توانید از لیست وکیل ها و موسسات حقوقی معرفی شده در سایت هزار وکیل به نشانی https://www.hezarvakil.ir استفاده نمایید. سایت هزار وکیل یک سایت جهت معرفی و ثبت آگهی وکیل ها و موسسات حقوقی می باشد